Prof. Barbara Emeryk-Szajewska — wspomnienie

29 listopada 2021 r. zmarła Prof. dr hab. n. med. Barbara Emeryk-Szajewska, nestorka i współtwórczyni nowoczesnej elektrofizjologii klinicznej w Polsce.

Pani Profesor Barbara Emeryk-Szajewska urodziła się w 1929 roku w Baranowiczach. Była absolwentką zamojskiego gimnazjum (1946 r.). Całe swoje życie zawodowe związała z Akademią Medyczną w Warszawie, gdzie w 1954 roku ukończyła studia na Wydziale Lekarskim. Już jako studentka zainteresowała się neuropatologią, rozpoczynając w 1950 r. pracę w Pracowni Neuropatologicznej – najpierw jako laborantka, a następnie jako młody neuropatolog. W 1956 r. uzyskała pierwszy, a w 1958 r. drugi stopień specjalizacji z neurologii. Od 1956 r. nieprzerwanie przez ponad 50 lat pracowała w Katedrze i Klinice Neurologii AM (potem WUM) w Warszawie (1956–2007). W macierzystej uczelni w 1964 roku obroniła doktorat, zaś habilitację – w 1972 r. Tytuł profesora otrzymała w 1990 r.

W latach 50. i 60. minionego wieku z bardzo znaczącym udziałem prof. Barbary Emeryk-Szajewskiej powstała polska szkoła neurofizjologii klinicznej i neurobiologii. Pani Profesor odbyła dwa stypendia neurofizjologiczne w pracowniach: prof. Jean Édouarda Desmedta w Brukseli, a następnie prof. Erika Stalberga w Uppsali. We współpracy z prof. Desmedtem prowadziła pionierskie badania nad obrazem elektrofizjologicznym dystrofii Duchenne’a. W czasie pobytu w Uppsali ugruntowała swoje zainteresowania badaniami neurofizjologicznymi w miastenii, a następnie wprowadziła w Polsce nowoczesną metodę badania transmisji nerwowo-mięśniowej metodą pojedynczego włóka mięśniowego (SFEMG). Wraz z zespołem opracowała następnie obraz elektrofizjologiczny bloku nerwowo-mięśniowego w różnych postaciach miastenii. To właśnie miastenia i inne choroby złącza nerwowo-mięśniowego stanowiły główny wątek Jej badań naukowych i działalności leczniczej. W latach 1968–1973 była kierownikiem Poradni Chorób Mięśni w warszawskim szpitalu, przy ul. Banacha.

Wiele publikacji prof. Emeryk-Szajewskiej wniosło istotny wkład w rozwój wiedzy na temat miastenii, m.in. wielokrotnie cytowane badania dotyczące roli tymektomii w miastenii. Kolejnym bardzo ważnym obszarem badań naukowych były mechanizmy reorganizacji jednostki ruchowej i kompensacji w uszkodzeniach neurogennych i miogennych, ze szczególnym uwzględnieniem stwardnienia bocznego zanikowego. Badania te były prowadzone przy pomocy autorskiego systemu elektromiograficznego EMG-LAB, opracowanego wspólnie z dr. hab. inż. Jerzym Kopciem. Pani Profesor kierowała Pracownią Neurofizjologii Klinicznej w latach 1990–2000. Współtworzyła Pracownię Elektromiograficzną, była jej kierownikiem w latach 1989–2004. Była autorką ponad 150 publikacji naukowych w piśmiennictwie polskim i zagranicznym.

Prof. Emeryk-Szajewska aktywnie działała na rzecz macierzystej uczelni jako prodziekan ds. studenckich I Wydziału Lekarskiego Akademii Medycznej w Warszawie (1991–1993) i wieloletni członek Senatu uczelni. Była członkiem Światowej Federacji Neurologów, Polskiego Towarzystwa Neurologicznego, Komitetu Nauk Neurologicznych PAN, wiceprezesem Polskiego Towarzystwa Neurofizjologii Klinicznej. Została odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi, nagrodą Ministra Zdrowia, nagrodą Sekretarza Polskiej Akademii Nauk, medalem za zasługi dla Polskiego Towarzystwa Neurologicznego, medalem za zasługi dla Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, medalem za zasługi dla I Wydziału Lekarskiego oraz licznymi nagrodami Rektora.

Prof. Barbara Emeryk-Szajewska kochała muzykę, regularnie odwiedzała Filharmonię Warszawską i wystawy sztuki. Łączyła znakomicie życie profesjonalne z szerokimi humanistycznymi zainteresowaniami.

Odeszła pionierka nowoczesnej neurofizjologii klinicznej w Polsce, wybitny neurofizjolog i neurolog, nauczycielka i mentorka kilku pokoleń polskich neurologów.